Slechthorende en dove jongeren hebben veel meer problemen met lezen dan gemiddeld. Naar schatting is ongeveer 70 procent van hen op volwassen leeftijd laaggeletterd. Helen Blom, onderzoeker bij Kentalis, deed onderzoek onder deze groep én onder jongeren met een taalontwikkelingsstoornis naar het lezen van online teksten. Hyperlinks blijken daarbij een struikelblok. Helen Blom promoveert op 14 februari 2020 aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Jongeren komen op het internet geregeld teksten met hyperlinks tegen, verwijzingen die met een klik doorsturen naar andere tekstgedeelten. Deze hyperlinks kunnen het begrijpend lezen nog moeilijker maken, omdat de structuur van deze teksten vaker onduidelijk is en er een groter beroep op het werkgeheugen wordt gedaan. In deze audio van BNR Nieuwsradio hoor je onderzoeker Helen Blom.
Geen logische opbouw
Blom: ‘Veel hyperteksten, teksten met hyperlinks, hebben weinig structuur. Dat komt doordat pagina’s al aan elkaar worden gelinkt als ze ook maar enig overlap vertonen qua woord of thema. Er zit geen logische opbouw in. Dat kan lastig zijn voor doven en slechthorenden wanneer zij een lagere woordenschat hebben. Dat komt omdat zij veel energie moeten steken in het ontdekken van een voor hen logische route door de tekst, iets wat bij deze hyperteksten niet direct duidelijk is. Daardoor blijft er weinig ruimte voor het daadwerkelijk begrijpen van wat ze aan het lezen zijn.’
Hyperteksten lezen
Om deze leesproblemen nader te bestuderen deed Blom experimenten met het begrijpend lezen van deze hyperteksten met slechthorende, dove en goedhorende leerlingen, met en zonder taalontwikkelingsstoornis (TOS). Blom: ‘Ik liet de proefpersonen hyperteksten lezen die verschilden in structuur. Daarnaast was de tekst geïllustreerd met of zonder een plaatje dat de onderliggende structuur visueel weergeeft en met pijlen werden de connecties tussen pagina’s grafisch weergegeven. Door middel van meerkeuzevragen en het maken van mindmaps werd gemeten wat ze van de tekst begrepen hadden. Dit tekstbegrip werd vergeleken met het tekstbegrip van horende leerlingen zonder TOS, en vergeleken met het tekstbegrip van teksten zonder hyperlinks.’
Conclusie
Wat blijkt? Leerlingen met gehoor- of taalproblemen lezen gemiddeld slechter dan goedhorende leerlingen zonder TOS. Het begrijpen van hyperteksten bleek lastig, maar niet alleen voor de leerlingen met gehoor- en taalproblemen: alle leerlingen hadden meer moeite met het begrijpend lezen van hyperteksten dan met teksten zonder hyperlinks. Blom: ‘Wat wel kan helpen is het zichtbaar maken van de structuur van de hypertekst door bijvoorbeeld visuele ondersteuning en de woordenschat te trainen.’ Voor Blom was het sowieso een bijzonder onderzoeksproject: ‘Ik ben zelf doof en voor mij is het waardevol dat ik dit onderzoek heb mogen uitvoeren. Ik kon zowel mijn professionele als mijn persoonlijk ervaring inzetten en heb het gevoel gehad dat leerlingen mij ook serieuzer namen en meer open werden als ze erachter kwamen dat ik, net als zij, doof was en weet hoe dat is. Dat waren hele mooie momenten!’
Hier vind je het rapport van Helen Blom.
Bron: Radboud Universiteit Nijmegen en Kentalis